ANDRZEJKI
ANDRZEJKI
Andrzejki 2020 zbliżają się wielkimi krokami. Coroczny wieczór wróżb, którego tradycja w Polsce sięga kilkuset lat, to jedna z ostatnich okazji do zabawy przed nastaniem okresu adwentu. Kiedy dokładnie wypada to święto?
Andrzejki są nieoficjalnym świętem, które każdego roku wypada w tym samym dniu w wigilię przed dniem św. Andrzeja. W 2020 roku andrzejki będziemy obchodzić w nocy z niedzieli na poniedziałek (z 29 na 30 listopada). Tradycja andrzejek sięga w Polsce co najmniej XVI w., kiedy wspominał o nich Marcin Bielski, pisarz, poeta oraz historyk okresu renesansu. Pierwotnie wróżby o charakterze matrymonialnym traktowano poważnie. Wskazywały na to, czy młode kobiety mogą liczyć na szybkie zamążpójście i szczęście w związku. Dzisiaj są elementem zabawy, w której uczestniczą przede wszystkim młodzi ludzie.
Co ciekawe, andrzejki mogą wywodzić się już z czasów starożytnej Grecji. Imię Andrzej jest kojarzone ze starogreckim andros i aner oznaczającymi męża bądź mężczyznę lub adnreios (dzielny, mężny), nawiązującym do męczeńskiej śmierci św. Andrzeja. Inne źródła mówią o starogermańskim pochodzeniu andrzejek, związanym z kultem boga płodności, miłości i bogactwa.
Jakakolwiek nie byłaby geneza tego święta, wiemy jedno – andrzejki w dawnej Polsce były jedną z ważniejszych dat w kalendarzu, a wróżby odprawiane w ten wyjątkowy wieczór traktowano z ogromną powagą. Wokół domów palono wielkie ogniska, które miały odpędzać złe duchy, a panny pod poduszką umieszczały męskie spodnie, aby wyśnić przyszłego męża bądź liczyły sztachety w płocie w nadziei na to, że dowiedzą się czegoś o przyszłym małżonku. My przypominamy kilka andrzejkowych zabaw, które w listopadowy wieczór możemy zorganizować w domowych warunkach i dzięki temu przybliżyć słowiańskie tradycje naszym dzieciom.
Lanie wosku
Tej tradycji raczej nie trzeba nikomu przypominać – chodzi o to, aby wylać na wodę gorący wosk, a następnie w jego kształcie doszukać się symboli i je zinterpretować. Pomocny może się tu okazać cień naszego woskowego tworu – rzucony na ścianę jest czytelny i pobudza wyobraźnię. Uwaga – wosk tradycyjnie lejemy przez dziurkę od klucza!
Wyścig butów
W andrzejkowy wieczór możemy też urządzić wyścig butów. Chodzi o to, żeby lewe buty uczestników ustawić rządkiem w kącie pokoju. Następnie powinniśmy przestawiać je tak, aby ostatni but „wskakiwał” na pierwsze miejsce i tak aż do momentu, kiedy któryś z butów dotknie progu. Osoba, która jest właścicielem tego buta będzie wedle wróżby tą, która pierwsza wyjdzie za mąż lub ożeni się.
Cztery filiżanki
Pod trzy z czterech filiżanek wkładamy: obrączkę, listek i monetę. Pod czwartą nie umieszczamy nic. Zamieniamy miejscami filiżanki, a następnie wybieramy jedną z nich. Obrączka oznacza miłość, listek – małżeństwo, moneta zaś – bogactwo. Możemy użyć większej liczby filiżanek i umieścić tam też inne drobne przedmioty (np. klucz symbolizujący przeprowadzkę, kostkę cukru oznaczającą słodkie i beztroskie życie itd.). Jeśli trafimy na pustą filiżankę, w najbliższym czasie najprawdopodobniej nie zmieni się nic.
Najdłuższa obierzyna
Do tej zabawy musimy przygotować tej samej wielkości jabłka, które następnie uczestnicy będą obierali. Komu uda się uzyskać najdłuższą obierkę, tego związek będzie miał najdłuższy staż. Zabawa może mieć ciąg dalszy – każdy uczestnik rzuca swoją obierzynę za siebie i w kształcie, w jaki się ona ułoży, może dopatrywać się litery, która będzie inicjałem jego przyszłej miłości. Karteczki pod poduszką Na małych karteczkach wypisujemy imiona (mogą to być najpopularniejsze imiona płci przeciwnej lub kolegów i koleżanek). Karteczki składamy, umieszczamy pod poduszką i zostawiamy na noc. Rano wyciągamy pierwszą lepszą karteczkę – imię na niej zapisane będzie imieniem naszego przyszłego ukochanego albo przyjaciela na całe życie.
Serce z imionami
Wycinamy dwa papierowe spore serca. Na jednym z nich wypisujemy popularne imiona żeńskie, na drugim – męskie. Jedna osoba przytrzymuje serce, a uczestnicy przekłuwają (oczywiście z drugiej strony, tak, aby nie widzieć imion) papier. Imię, w które uczestnik trafi szpilką, będzie imieniem jego przyszłej żony lub męża.
Rzucanie monetą
Każdy uczestnik wybiera monetę o dowolnym nominale. Następnie musi pomyśleć życzenie i trafić monetą do naczynia napełnionego wodą umieszczonego w odpowiedniej odległości (nie może stać ono ani za blisko, ani za daleko). Kto trafi do miski z wodą, tego marzenie na pewno się spełni.
Mamy nadzieję, że starsi uczestnicy tych zabaw z nostalgią przypomną sobie czasy młodości, a najmłodsi zapałają entuzjazmem do poznawania dawnych zwyczajów kultywowanych w Polsce.
Przysłowia i powiedzenia związane ze św. Andrzejem:
-
Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży.
-
Kiedy na Andrzeja poleje, cały rok nie w porę rolę moczy, suszy.
-
Na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja.
-
Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.
-
Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście.
-
Śnieg na Andrzeja dla zboża zła nadzieja.
-
Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.
-
Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota.
Samorząd Uczniowski życzy
udanych andrzejek.
